Περιγραφή

Από τη φιλοσοφική στην θεολογική έννοια της δικαιοσύνης

Με τον θάνατο του Αριστοτέλους το 322 π.Χ. η Ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας εισέρχεται σε μία νέα φάση· κλείνει ο κύκλος της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας και αρχίζει η ελληνιστική περίοδος, που θα τερματισθεί το 31 π.Χ., όταν με την κατάλυση του κράτους των Πτολεμαίων θα ολοκληρωθεί η ρωμαϊκή κατάκτηση και ο Ελληνισμός θα παύσει να έχει την δική του πολιτική οντότητα. Η ελληνική φιλοσοφία, στενά δεμένη με την πολιτική ζωή, υφίσταται τον αντίκτυπο της κοσμοϊστορικής αλλαγής. Η κλασική αττική φιλοσοφία είχε αναπτυχθεί μέσα στα πλαίσια της πόλεως-κράτους. Τώρα, μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, πόλεις-κράτη δεν υπάρχουν πια, και οι άνθρωποι βρέθηκαν ξαφνικά σε έναν κόσμο χωρίς σύνορα.

Η μεταβολή αυτή είχε ως αποτέλεσμα να καταλυθούν οι δεσμεύσεις του ατόμου στην στενή πολιτική οργάνωση της πόλεως. Ο πολίτης απέκτησε πολιτική ελευθερία, την οποία προηγουμένως δεν είχε. Τώρα μπορεί να κινείται έξω από τα όρια της στενής εδαφικής περιοχής της πόλεως, χωρίς να δεσμεύεται πολιτικώς από τις αποφάσεις της. Αλλά η ελευθερία αυτή αντισταθμίσθηκε από μία επικίνδυνη αστάθεια. Η νέα πραγματικότητα έθεσε στον άνθρωπο νέα προβλήματα, που έπρεπε να αντιμετωπισθούν. Το πρώτο πρόβλημα της εποχής ήταν ηθικό: πώς, τώρα, πρέπει να διαμορφωθούν οι σχέσεις των ατόμων μεταξύ τους; Και το δεύτερο πρόβλημα, μετά το ηθικό, ήταν το πολιτικό: Πώς πρέπει να διαμορφωθούν οι σχέσεις των απομονωμένων ατόμων προς τα αχανή κράτη των Μακεδόνων, προς την ρωμαϊκή αυτοκρατορία και την ανθρωπότητα ολόκληρη; Με την αποδυνάμωση της πόλεως αποδυναμώθηκαν και οι θεσμοί που συνείχαν την κοινωνία της πόλεως και οι ηθικοί δεσμοί πού συνέδεαν τους πολίτες μεταξύ τους. […] (“Οι νέες ιστορικές συνθήκες μετά τον θάνατο του Αριστοτέλους” από την έκδοση).