Μέσα στο ανέσπερο φως που ξεπήγασε από τον τάφο του Χριστού, στη λουσμένη από το αναστάσιμο φως διακαινήσιμο αυτή ημέρα, έφυγε ο μακαριστός Ηγούμενος Αθανάσιος για να συναντήσει «ὅν ἀνέκαθεν ἐπόθη». Κι εμείς, οι συνεργάτες του, τα πνευματικά του τέκνα και ο πιστός λαός του Θεού τον προπέμπουμε, σήμερα, στην αιωνιότητα, παρακαλώντας τον Θεό να εισακούει και από εκεί τις προσευχές του για μας «τοὺς περιλειπομένους ἐν τῇ γῆ».
Όντας ο Γέροντας πραγματικά ταπεινός, ξέρω πως δεν θα ’θελε ούτε και τώρα επαίνους για τη βιοτή του. Θα προσπαθήσω πολύ σύντομα, όμως, να εκθέσω το κύριο έργο του για δική μας νουθεσία και δικό μας παραδειγματισμό.
Παράτολμη η προσπάθειά μου να εγκωμιάσω τον ηγούμενο Αθανάσιο, ή να πω τον πρέποντα έπαινο της Εκκλησίας γι’ αυτόν. Δεν πρόκειται για μιαν τυχαία προσωπικότητα του καιρού μας, ούτε για μετριότητα του εκκλησιαστικού μας βίου. Ογδονταπέντε περίπου χρόνια άσκησης στην Ιερά Μονή της Παναγίας της Τροοδίτισσας, από τα οποία τα 57 επί της υψηλής έπαλξης της Ηγουμενίας, τον κατέστησαν παγκυπρίως γνωστό αλλά και τον ανέδειξαν σε προσωπικότητα μεγίστου κύρους στο πανορθόδοξο μοναστικό στερέωμα.
Ο χαρακτήρας του χαλκεύθηκε μέσα στις δυσκολίες. Τα πολλά φυσικά του χαρίσματα, όπως η ευφυΐα, η διαύγεια σκέψεως, η ψυχραιμία, το σθένος της ψυχής και η δύναμη των ιδεών που διέθετε, σμιλεύτηκαν στις στερήσεις και κακουχίες πολλών ετών. Η είσοδός του στη Μονή στην τρυφερή ηλικία των 17 ετών, το 1940, συνέπεσε με τις δυσκολίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις στερήσεις από την παγκόσμια αναταραχή θα πρέπει να συμπεριλάβει κανείς και τις πολύ αντίξοες καιρικές συνθήκες της περιοχής, καθώς και την ανυπαρξία υποδομής στη Μονή για την αντιμετώπισή τους. Το κρύο διαπεραστικό, ο χειμώνας δριμύς, τα χιόνια σε μεγάλες ποσότητες και για πολλούς μήνες. Πολλοί δόκιμοι έφευγαν τότε μη αντέχοντας τον χειμώνα. Ο Αθανάσιος, όμως, έμεινε σταθερός, αμετακίνητος στην απόφασή του για να αγωνιστεί από αυτή τη συγκεκριμένη έπαλξη της Τροοδίτισσας για να εισέλθει στον Ουρανό, κοντά στη μητέρα του την Παναγία, όπως έλεγε.
Στην πρώτη του σταδιοδρομία, μετά τη δοκιμασία και την συγκαταρίθμησή του στην Αδελφότητα της Μονής, αντιμετώπισε πελώριο όγκο εργασίας, καταστάσεις εξαιρετικά δύσκολες και κρίσιμες. Όμως ουδέποτε απογοητεύτηκε. Η ανέχεια της Μονής επέβαλλε την σκληρή χειρωνακτική εργασία για τη συντήρηση της Αδελφότητας. Είχε και το βάρος της εφημερίας στον ναό, που την μοιραζόταν με έναν άλλο ιερομόναχο, και προσπαθούσε να εκμάθει και την αγιογραφία, εργόχειρο κατ’ εξοχήν μοναχικό. Σε λίγα χρόνια αναφώνησαν κι οι ταλαιπωρίες από τους συνεχείς αποκλεισμούς, που επέβαλλαν οι Άγγλοι λόγω του απελευθερωτικού μας αγώνα. Στη Μονή, ως γνωστό, κατέφυγαν και διεσώθησαν ο Αρχηγός και ο Υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, όταν διώκονταν από τους Άγγλους, κατά τη διάρκεια μιας νύκτας. Στήριγμα του νεαρού τότε ιερομονάχου, εκτός από την Παναγία, ήταν και ο γέροντάς του, ο ηγούμενος Παγκράτιος για τον οποίο συχνά αναφερόταν με θαυμασμό και ευγνωμοσύνη.
Τότε, σ’ αυτή την περίοδο, ανεφάνησαν τα προσόντα εκείνα που έδειχναν τον εκκολαπτόμενο ηγέτη. Μεταξύ αυτών διακρινόταν η σεμνότητα, η ταπεινοφροσύνη, η ιεροπρέπεια, η άνεση λόγου, η ευστροφία του νου, η ακεραιότητα και εντιμότητα του χαρακτήρα του καθώς και η αγάπη του και η πειθαρχία του προς την Εκκλησία.
Κι όταν το 1968 εκοιμήθη ο Γέροντάς του, Ηγούμενος Παγκράτιος, όλοι προσέβλεψαν στον ιερομόναχο Αθανάσιο. Με την ομόφωνη ανάδειξή του στο ηγουμενικό αξίωμα ετέθη, όντως, «ὁ λύχνος ἐπὶ τὴν λυχνίαν».
Στη διακονία του ο Ηγούμενος Αθανάσιος υπήρξε υποδειγματικός. Αφοσιώθηκε με ζήλο στο υπούργημά του και κέρδισε την αγάπη όχι μόνον των μοναχών και των Χριστιανών της περιοχής, αλλά και ολόκληρης της Κύπρου, γοητεύοντάς τους με τη σοφία και την ωριμότητά του. Το αξίωμα δεν του προκάλεσε ίλιγγον εγωισμού ή σεμνοτυφίας, όπως συμβαίνει σε μερικούς. Είχε αφ’ εαυτού αξία, η οποία καθίστατο ολοφάνερη τόσο στις σκέψεις του όσο και στις διάφορες ενέργειές του, και στην οποία στηρίχτηκε η καρποφόρος Ηγουμενία του. Βάδισε τον δρόμο των χριστιανικών και ηγουμενικών του καθηκόντων έχοντας ως γνώμονα μόνο τον λόγο του Χριστού. Ουδέποτε έγινε όργανο κανενός, όπως συμβαίνει με πολλούς.
Ιδιαίτερα για την Μονήν του απέβη ο «ἀνέγκλητος, φιλόξενος, φιλάγαθος, σώφρων, δίκαιος, ὅσιος, ἐγκρατής» Ηγούμενος. Ανακάλυψε όλες τις πτυχές της ζωής των μοναχών που είχαν ανάγκη θεραπείας και τις εθεράπευσε. Κέρδισε, έτσι, την απροϋπόθετη εμπιστοσύνη τους. Έγινε γι’ αυτούς ο πατέρας, το στήριγμα, ο καθοδηγητής. Σιγά σιγά μαζεύτηκαν γύρω του και άλλοι, η δε σημερινή αδελφότητα είναι υπόδειγμα για πολλούς, και γι’ αυτήν σεμνύνεται η Εκκλησία της Κύπρου.
Η Μονή, ίσως, να ήταν μικρή για ένα τόσο προσοντούχο ηγούμενο. Για ’κείνον όμως που έχει διάθεση και επιθυμία δημιουργίας, για κείνον που έχει μέσα στην ψυχή του τον Χριστό, η μικρότητα του τόπου δεν δεσμεύει τη διάθεση της δημιουργίας. Αυτό το απέδειξε το έργο του Ηγουμένου Αθανασίου. Όταν υπάρχει ο θείος πόθος της δημιουργίας, οι πάντες και τα πάντα μετατρέπονται στους καλύτερους συντελεστές της. Και να μην ξεχνούμε ότι ένα έργο αποκτά μεγαλύτερη αξία όταν γίνεται κάτω από μη ευνοϊκές συνθήκες, κάτω από εμπόδια. Κι ο ηγούμενος Αθανάσιος εργάστηκε σε όλους τους τομείς με ζήλο πρωτόγνωρο και αξιοζήλευτο. Συνέχισε και περάτωσε τα έργα ανακαίνισης και επέκτασης της Μονής που ξεκίνησαν επί του προκατόχου του. Εγκατέστησε σύστημα κεντρικής θέρμανσης, όχι για να κάμει νωθρούς τους μοναχούς, αλλά για να τους βοηθήσει να «χωρήσουν» ευκολότερα σε πνευματικούς αγώνες, μένοντας απερίσπαστοι από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Έθεσε το βιβλιοπωλείο σε νέα, υγιή και σύγχρονη βάση, ώστε να εκπληρώνει τον ρόλο του, που είναι η στήριξη και καθοδήγηση των πιστών διά των Ορθοδόξων συγγραμμάτων. Κι ακόμα καθιέρωσε τακτικές συνάξεις των πιστών, μετά τη Θεία Λειτουργία, στο Συνοδικό της Μονής, όπου ανέλυε διάφορα θρησκευτικά θέματα και απαντούσε στις ερωτήσεις τους.
Ο Ηγούμενος Αθανάσιος ήταν και ο εμπνευστής και διοργανωτής μιας σειράς «Μοναχικών Συνεδρίων» που γίνονταν επί σειράν ετών μετά το Πάσχα. Οι εισηγήσεις καθώς και τα πορίσματα των συνεδρίων αυτών εκδίδονταν κατ’ έτος σε καλαίσθητα τεύχη.
Ακόμα, ο ηγούμενος Αθανάσιος ήταν για χρόνια ο καθοδηγητής του ιδρύματος «ΑΓΙΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ» καθώς και ο πνευματικός πατέρας και εξομολόγος των γυναικείων Ιερών Μονών της Θεοτόκου, του Αγίου Μηνά και της Σαλαμιώτισσας. Από το βήμα του «Αγίου Νεκταρίου» στη Λευκωσία ακουόταν τακτικά ο λόγος του Γέροντα, και σ’ αυτόν προσέτρεχαν πολλοί, από όλα τα μέρη της Κύπρου. Παρόλο που δεν σπούδασε σε Πανεπιστήμια και Θεολογικές Σχολές, με την μελέτη και την οξύνοιά του, ο Γέροντας ξεπέρασε πολλούς που έχουν τυπικά αλλά και ουσιαστικά προσόντα.
Μέσα στον παφλασμό της φλυαρίας που κατακλύζει στην εποχή μας βήματα αγορητών, τηλεοράσεις, εφημερίδες και περιοδικά, ο λόγος του Ηγουμένου Αθανασίου είχε μιαν ιδιαιτερότητα, ήταν μια εύγλωττη μαρτυρία της παρουσίας του Θεού. Στοχαστής με φωτεινό βάθος, ομιλητής συναρπαστικός, κρατούσε πάντα τον πυρήνα του θέματος που ανάπτυσσε σε πρώτο επίπεδο και δεν έχανε ποτέ τη θέα του δάσους χάριν του δέντρου. Ο συλλογισμός του ήταν βαθύς και συγχρόνως ανθρώπινος. Η σκέψη του καθαρή, ο λόγος του μεστός εννοιών. Όλα αυτά, μαζί με το ανεπιτήδευτο του χαρακτήρα του, και τη γνήσια χριστιανική καλοσύνη του, έκανε όλους (δεν εξαιρώ τον εαυτό μου) να μην ήθελαν να απομακρυνθούν από κοντά του, όταν τον συναντούσαν.
Είναι γι’ αυτό τον λόγο, που ως άνθρωποι, θλιβόμαστε για τον επίγειο αποχωρισμό. Μπορεί τον τελευταίο καιρό η ασθένεια και το γήρας να τον είχαν κρατήσει καθηλωμένο στο κρεββάτι. Μας δίδασκε, όμως, και με το παράδειγμα και τον λόγο του. Τώρα που θα συνεχίσουμε την πορεία μας χωρίς τη σωματική παρουσία του, του απευθύνουμε σε παράφραση τον λόγο που είπαν οι Απόστολοι προς την Θεοτόκο:
«Ἐκ γῆς ἀπαίρων καὶ πρὸς παράδεισον μολών,
μνείαν ἡμῶν ποιοῦ πρὸς Κύριον».